Բնության շունչը, կարոտի նուրբ թրթիռը, սարերով դարդերին դարման գտնելը և հոգու խոնարհ սպասումը՝ մի երգի մեջ։ «Հով արեք, սարեր ջան» ստեղծագործությունը հայ երաժշտական ժառանգության մեջ առանձնանում է որպես առաջին գեղջկական երգերից մեկը, որը գրի է առել Կոմիտասը։ Երգը մարդու և բնության ներհյուսված պատմություն է՝ քամու պես մեղմ և ազատ։Այս երգխոսությունը մեզ տանում է սարեր, որ հով անեն, մեր դարդին դարման անեն։ «Կամար» երգչախմբի խմբավար Անահիտ Պապայանը պատմում է Մակար Եկմալյանի մշակման մասին։ Ինչպես են հնագույն մեղեդիներն այսօր վերապրում նոր ձայների բազմաձայնությամբ, և ինչու է այս երգը շարունակում  գրավել թե՛ երեխաների, թե՛ մեծահասակների սրտերը։ Էթերի Հովհաննիսյանը՝ նորաստեղծ «Կարա լինի» խմբի քանոնահարն ու երգչուհին, իր խմբի հետ ներկայացրել է այս երգի միաձուլումը ժամանակակից երաժշտության հետ։ Ինչպես են համադրվում հազարամյակների մեղեդիները և մերօրյա ռիթմերը, ու արդյո՞ք սա երգի իրական տարբերակի կորուստ է, թե՝ բացահայտում նոր սերնդի համար։ Քամանչահար Աշ Ղազարը  «Հով արեք, սարեր ջան»-ը կատարել է իմպրովիզացիոն լայվ ձևով՝ բացահայտելով մարդու և բնության աշխարհը երգի միջոցով։ Երգի բառերն ինքնին պատկերասրահ են, որում լեռները, քամին ու սրտի խռովքը խառնվում են իրար՝ ստեղծելով անջնջելի պատկերներ։ Այս Էպիզոդում կպատմենք  ոչ միայն երգի պատմությունը, այլև նրա ներկան․ ինչպես ենք մենք այսօր լսում ու հասկանում այն, ինչպես են երգը կատարել գյուղական լեռնահովտում՝ դարեր առաջ, արդյո՞ք այս երգը դեռ կարող է դառնալ մեր ներքին երգխոսության մի մասնիկ։

Ամեն անգամ երբ հնչում է «Գարուն ա» երգը, ինչ-որ բան սրտում շարժվում է. կարծես մեղեդին ոչ միայն երգ է, այլ հիշողություն, որով անցյալն ու ներկան հանդիպում են առանց բառերի։ Այս երգը շատերի համար վաղուց արդեն սոսկ երաժշտություն չէ։ Այն ասոցացվում է Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օրերի հետ, թախծի, լռության ու հոգու խռովքի հետ։ Սակայն երգը՝ Կոմիտասի գրառմամբ ու մշակմամբ, իրականում սիրային  է՝ գարնան, սիրո, սպասման ու քնքշանքի մասին։ Գարունն այստեղ պարզապես եղանակ լինելուց զատ դառնում է հոգեվիճակ ՝ զարթոնքի, ապրելու ու սիրելու խորհրդանիշ։Եվ հենց այս բազմաշերտության վրա էլ կառուցվում է մեր երգխոսությունը։Կոմիտասագետ  Տաթևիկ Շախկուլյանը բացահայտում է, թե  ինչպես է Կոմիտասը այս երգով  միավորել իր հոգևոր և գիտական որոնումները։ Երգի ժամանակակից կատարումներն արդեն վաղուց դուրս են եկել ակադեմիական սահմաններից։ Արթուր Աթայանը՝ Ցայգ խմբի ղեկավարը, պատմում է՝ ինչու որոշեցին երգին հաղորդել նոր շունչ, ինչու չեն վախեցել էլեկտրոնային ու ռոք տարրերից, ու ինչպես են պահել երգի ամբողջական մեղեդին՝ չխախտելով դրա էությունը։ Իսկ Հայկ Դարբինյանի պատմությունը բոլորովին այլ է։ Նա պրոֆեսիոնալ երգիչ չէ, և հենց այդ պատճառով էլ նրա կատարումը զարմանալի անկեղծություն է կրում։ Նրա համար «Գարուն ա»‐ն կապված է անձնական հուշերի, սիրո,ներքին խաղաղության հետ։ Ու այս զրույցը՝ Տաթևիկի, Արթուրի ու Հայկի հետ,ևս մեկ անգամ կհամոզի բոլորիս, որ «Գարուն ա»‐ն երբեք նույնը չէ։ Ամեն անգամ այն ուրիշ գարուն է, ուրիշ սեր, ուրիշ հույզ։ 

Այս երգը, անցնելով սերնդեսերունդ, հասել է նաև մեզ։ Չնայած տարբեր խմբերի ու կատարողների վերամշակած տարբերակներին, մի բան մնում է անփոփոխ՝ երգի հայկական շունչը։ Ինչպես շատ այլ ժողովրդական երգեր, սա ևս չի կորում ժամանակի, նոր մոտեցումների ու տեխնոլոգիաների մեջ, քանի որ շարունակում է խոսել մեր ազգային արմատների մասին։ Այսօր կքննարկենք, թե ինչպես է այս երգը մինչ այսօր հետաքրքրում երաժիշտներին ու ինչպես են նրանք այն տեղափոխում ներկա ժամանակներ՝ չկորցնելով դրա ազգային շունչը։«Էս գիշեր, աշնան գիշեր»–ի մասին երգխոսում ենք Կաթիլ խմբի թմբկահար Գրիգոր Դավթյանի և Շուշիկի բենդի երգչուհի Թամարա Աթանեսյանի հետ։ Նրանք կպատմեն իրենց բենդերի մոտեցումների, այս երգի հետ կապվածության ու դրանց նշանակության  մասին։ 

Խոսք՝ Նահապետ Ռուստինյան, երաժշտություն՝ Գաբրիել ԵրանյանՅուրաքանչյուր ժողովրդի հոգևոր ժառանգության մեջ կան երգեր, որոնք դարերի միջով անցնելով՝ մնում են նույնքան արժեքավոր, որքան ստեղծման պահին: Նահապետ Ռուսինյանի «Կիլիկիա» երգը հենց այդպիսի ստեղծագործություն է, որ 19-րդ դարից մինչև այսօր շարունակում է խորը հուզել հայի սիրտը: Երգը անբաժան կարոտի, կորստի, բայց և անկոտրում հոգու պատմությունն է: Կիլիկիան միայն երբեմնի աշխարհագրական տարածք չի եղել, այն եղել է մի մոլորված դրախտ, որին ձգտել են հայոց սերունդները, մի տարածություն, որտեղ ձևավորվել է հայկական մշակույթը, պետականությունը, կյանքը: Հենց այս երազային, բայց ցավոտ զգացմունքն է, որ դարձնում է «Կիլիկիա»-ն ոչ միայն երգ, այլև հուշարձան՝ հայ երաժշտական մշակույթում: Յուրաքանչյուր կատարող դրան տվել է իր յուրահատուկ շունչը, ձևավորելով նոր դարաշրջան «Կիլիկիա»-ի համար:90-ականների վերջերին Զարուհի Բաբայանի կատարմամբ երգը ստացավ հոգեպարար, աղոթքի նմանվող նրբություն, մինչդեռ Արա Գևորգյանի մշակմամբ այն վերափոխվեց էպիկական, սիմֆոնիկ ստեղծագործություն՝ հագեցած նվագախմբային հնչողությամբ: The Beautified Project-ի ռոքային մոտեցումը երգին հաղորդեց նոր ուժ ու ժամանակակից զգացողություն: Այս Երգխոսությունը Զարուհի Բաբայանի, Արա Գևորգյանի և The Beautified Project-ի հիմնադիր Անդրե Սիմոնյանի հետ է, հասկանալու ենք, թե ինչպես են նրանք յուրովի մեկնաբանել այս ստեղծագործությունն ու ինչու է այն մինչ այսօր պահպանում իր տեղը յուրաքանչյուր հայի հոգում:

Սովետական և հետսովետական շրջանում երաժշտական բազմազանությունը սահմանափակ էր, անհասանելի մեծ զանգվածների համար։ Հատկապես՝ ռոք, էլեկտրոնային ու այլ ալտերնատիվ ժանրերի ստեղծագործությունները հասանելի էին միայն նրանց, ովքեր կա՛մ արտերկրում կապեր ունեին կամ հատուկ ջանքեր էին գործադրում նման երաժշտություն գտնելու համար։Մենք փոդքասթի ժամանակ անդրադառնում ենք երգերին, որոնք հնչել են տարբեր ժամանակաշրջաններում, սակայն հաճախ չենք պատկերացնում, թե ինչ դժվարությունների միջով են այդ երգերը հասել մարդկանց։ Հենց այդ տարիներին Երևանում կային մարդիկ, ովքեր ոչ միայն կարողանում էին լսել այս ժանրերը, այլև դրանցով ապրում էին։ Մելոմաններ, որոնք դուրս էին գալիս սահմանված շրջանակից ու ձևավորում նոր երգացանկ։Հենց այդ մթնոլորտում 90-ականներին ստեղծվեց Հայ FM-ը, որի եթերում երաժշտության համար բացեց բոլորովին նոր հորիզոններ։ Մելոմաններ, ովքեր դեռ ավելի վաղ տարված էին ալտերնատիվ երաժշտությամբ, ռադիոընդունիչից մարդկանց փոխանցեցին ոչ միայն ռոք այլև էլեկտրոնային երաժշտություն, ալտերնատիվ ու ջազային ստեղծագործություններ։ Նրանք ռադիոլսողին տվեցին նոր երաժշտական ընտրության հնարավորություն, ընդլայնեցին մարդկանց երաժշտական գիտակցությունն ու բացահայտեցին այն, ինչ մինչ այդ անհասանելի էր թվում։Բայց երկար չխոսենք՝ եկեք երգխոսենք։ Ալիսա Քալանթարյանի և Արամ Չախոյանի հետ մենք բացելու ենք երաժշտության այն էջերը, որոնք փոխեցին մեր երգխոսելու պատմությունը։

«Ne me quitte pas» Հայերեն թարգմանությամբ՝ ինձ մենակ մի թող։Երգը բոլոր ժամանակների ամենանշանավոր ֆրանսիական ստեղծագործություններից մեկն է, որը գրել և կատարել է բելգիացի երգիչ-երգահան Ժակ Բրելը 1959 թվականին: Երգը զգացմունքային բալլադ է կոտրված սրտի, կորստի և հուսահատության մասին, որը հաճախ մեկնաբանվում է որպես տղամարդու խնդրանք՝ ուղղված սիրելիին, որ չլքի իրեն: Երգերում օգտագործվում են բանաստեղծական պատկերներ՝ հղում կատարելով բնությանը՝ հրաբուխ, գետեր, անձրև, լույս՝ խորհրդանշելու հավերժական սերն ու նվիրվածությունը:«Ne me quitte pas»-ն դ  կատարվել է տարբեր լեզուներով և բազմաթիվ արտիստների կողմից՝ ներառյալ Նինա Սիմոն, Ֆրենկ Սինատրա, Սելին Դիոն և Սթինգ :Քիչ չեն նաև երգի հայերեն տարբերակները։ Լիլիթ Բլեյանը երգը թարգմանել է հայերեն և կատարել այն՝ վերանգրելով «Չթողնես երբեք»։ Իր տարբերակում նա պահպանում է օրիգինալ երգի խորը հուզականությունն ու բանաստեղծական պատկերը` միաժամանակ ներկայացնում պատկերները հայերեն գեղեցիկ բառամթերքով: Մեկ այլ մինիմալիստական հնչողություն ունի Աննա Դանիելյանի կողմից կատարված տարբերակը։Այս թարգմանությունից ոգեշնչվել են մի շարք կատարողներ, որոնցից է Միքայել Ոսկանյանը, ով ոչ միայն ներկայացրել է երգի հայերեն տարբերակը, այլև վերամշակել ժամանակակից հիանալի գործիքավորմամբ։Դե, չթողնեք մեզ, քանի որ մեր երգխոսությունը այս անգամ Միքայել Ոսկանյանի և Լիլիթ Բլեյանի հետ է,  նաև երգչուհի Թամարա Մխիթարյանի, որը չնայած դեռ չի կատարել երգը, ունի խորը զացմունքային կապ այս երգի հետ, ինչի մասին կպատմի մեզ։

«Զար զնգան» հայկական ժողովրդական երգ է, որը դարերի ընթացքում դարձել է ազգային մշակութային ժառանգության անբաժանելի մասը։ Այն առանձնանում է իր մեղեդային դինամիկայով և պարային ռիթմով։Երգի ստեղծման ստույգ  ժամանակաշրջանը հայտնի չէ, սակայն ենթադրվում է, որ այն ձևավորվել է դեռևս 19-րդ դարում կամ ավելի վաղ։ Երգը տարածված է եղել հատկապես Արևմտյան Հայաստանի տարբեր շրջաններում՝ Կիլիկիայում, Վանում, Մուշում, Սասունում, որտեղ այն հնչել է տոնակատարությունների, հատկապես՝ հարսանեկան արարողությունների ժամանակ։«Զար զնգա» երգն ունի աշխույժ և հնչեղ մեղեդի, որը հիմնված է ժողովրդական հայկական երաժշտության ավանդական սկզբունքների վրա։ Այն ներառում է կրկնվող, հեշտ հիշվող երաժշտական ֆրազներ, որոնցում նկատելի են հայկական ժողովրդական մեղեդիներին բնորոշ զարդարանքներ։Տարբեր երաժիշտներ ու ժողովրդական խմբեր վերամշակել են երգը՝ այն ներկայացնելով նոր գործիքավորմամբ ու ոճերով։ Օրինակ Թմբաթա խումբը, որը երգը ներկայացրեց նորովի մշակմամբ։ Երգի ալտերնատիվ մշակումներից է Գրգորգ Քարտաշյանի և Արմեն Գրիգորյանի՝ Սոքոյի, էլեկտրոնային տարբերակը։ Այս երգխոսությունը Թմբաթա խմբի ղեկավար Արիկ Գրիգորյանի և Սոքոյի՝ Արմեն Գրիգորյանի հետ է։

Սիրո հասակ երգը գրել է Ալեքսանդր Աճեմյանը 1980-ականներին։ Այն առաջին անգամ կատարել է Գեորգի Միասյանը հեղինակի որդու՝ Վարդան Աճեմյանի հարսանիքին։ Երգն իր պարզ խոսքերով, բայց վառ լիցքերով դարձավ երիտասարդների սիրո խորհրդանիշ՝ լի հույսով և քնքշությամբ։ Այն գեղեցիկ կերպով պատմում է զգացմուների մասին, որ ապրում էին երիտասարդների սրտերը՝ գարնան բացվելուն պես։Երգի ձայնագրմանը մասնակցած առաջին երաժիշտներից է կոմպոզիտոր Երվանդ Երզնկյանը, ով, ի դեպ, նպաստել է երգի ինքնատիպ հնչողության ձևավորմանը։ Երգը շատ արագ հանրաճանաչություն ձեռք բերեց՝ դառնալով սիրելի մեղեդի շատ ունկնդիրների համար, որոնք տողերի և նոտաների արանքում գտան իրենց սիրային պատմությունների նկարագրությունները: Այնուամենայնիվ, եթե երգը մնար բացառապես 80-ականներում, տխուր կլիներ, և կդառնար միայն անցյալի նոստալգիկ մասնիկ: Բարեբախտաբար, սիրո թեման հավերժական է, այն էլ գարնանն արթնացող սիրո։«Սիրո հասակը» ներկայացվել և վերաիմաստավորվել է տարբեր արտիստների կողմից, յուրաքանչյուրն իր տարբերակով տվել է երգին նոր գույներ։ Արամ MP3-ն թարմ, ժամանակակից շունչ հաղորդեց երգին՝ պահպանելով դրա խորը զգացմունքային և նոստալգիկ տրամադրությունը: Fairwind ռոք խումբը նույնպես ներկայացրեց երգը՝ այն մենկաբանելով իրենց բնորոշ ձայնով և էներգիայով: Նրանց տարբերակը կրում էր ավելի դինամիկ, գրեթե ըմբոստ ոգի, որն արտացոլում էր մեր օրերում սիրո արտահայտման մեկ այլ տարբերակ: Այժմ, տարիներ անց, երգը շարունակում է իր ճանապարհը՝ կապելով միմյանց սերունդներն ու երաժշտական ​​ոճերը։ Այս Երգխոսությունը Արամ MP3-ի, Fairwind խմբի թմբկահար  Տիգրան Խաչատրյանի և Երվանդ Երզնկյանի հետ է։ Միասին կլսենք և կապրենք սիրո տարբեր հասակները։ 

«Կանչում եմ, արի-արի» երգը հայկական ժողովրդական մշակույթի անբաժանելի մասն է, որը հնուց ի վեր հնչել է մեր տարածաշրջանում։ Այն խորապես կապված է հայկական երաժշտական ժառանգության հետ՝ կրելով պատմության, կարոտի և սիրո շունչը։ Տարիների ընթացքում երգը դարձել է հայտնի ոչ միայն Հայաստանում, այլև նրա սահմաններից դուրս։Այս երգն առանձնանում է իր հուզիչ մեղեդայնությամբ, որը զգացմունքային խորը ազդեցություն ունի յուրաքանչյուր լսողի վրա։ Ժամանակակից կատարողները,հաճախ անդրադառնալով երգին, նոր շունչ են տալիս դրան՝ պահպանելով դրա ժողովրդական բնույթը, սակայն միաժամանակ վերաիմաստավորելով այն նոր գործիքավորմամբ ու ոճային լուծումներով։Չնայած բազում ազգերի կողմից կատարված տարբերակներին, երգի հայկականությունը կարելի է գտնել նրա լեզվական, մեղեդային և հուզական կառուցվածքի մեջ։ Ժամանակակից կատարումները նույնպես օգնում են պահպանել դրա ինքնությունը՝ ներկայացնելով այն նոր սերունդներին։Այս էպիզոդում Վիգեն Հովսեփյանը, Անուշիկ Ալավերդյանը և Ապո Սահակյանը կանչում են, որ գանք, և երգխոսենք ժողովրդի կոմղից ստեղծված այս սիրերգի մասին։

«Խլպանե»–ն ժողովրդական պարերգ է, որը հասել է մեզ Խնուսի հայության ավանդույթներից։ «Խլպանե» կամ «ղալբ» բառը նշանակում է խարդախ, անազնիվ, ինչը հենց բնորոշ է երգի հերոսին։ Նա ծույլ է, չի սիրում աշխատել և մշտապես պատճառներ է որոնում՝ խուսափելու անգամ ամենաթեթև գործից։Նա որսի չի գնում, որովհետև հրացանը խափանված է, թել չի մանում, քանի որ տատից մնացած քարմանը փչացել է, հողը վարելու չի գնում, քանի որ պապից ժառանգված գութանն անսարք է։ Բայց խնդիրը գործիքները չեն՝ դրանք ընդամենը արդարացումներ են նրա ծուլության համար։Այս երգի միջոցով հայ ժողովուրդը ծաղրում է անգործությունն ու անպատասխանատվությունը՝ ցույց տալով, թե ինչպես կարող է նախնիներից ժառանգած կարողությունը դառնալ անպետք, եթե այն հայտնվում է ալարկոտի ձեռքերում։ Երգն իր մեծ ճանաչումը ստացավ Հայրիկ Մուրադյանի կատարմամբ, իսկ 2000-ականներին այն նորովի ներկայացրին Ինգա և Անուշ Արշակյանները։ Ժամանակի ընթացքում «Խլպանե»-ն շարունակեց մնալ ժողովրդական երգացանկում՝ հայտնվելով նաև նոր սերունդների կատարումներում։ Օրինակ, Ջուլիաննա Բերբերյանը երգը ներկայացրեց ժամանակակից փոփ-էլեկտրոնային մշակմամբ, իսկ «Կաթիլ» խումբը, պահպանելով երգի ավանդական տարբերակը, տվեց նրան նոր շունչ և էներգիա։Այս անգամ մեր Երգխոսությունը Ջուլիաննա Բերբերյանի և «Կաթիլ» խմբի փողային գործիքներ կատարող Գրիգոր Կարտաշյանի հետ է։

«Ես Սարեն Կուգայի» երգը հայկական ժողովրդական մեղեդի է, որը պահպանվել է Կոմիտասի մշակմամբ։ Առաջին անգամ հիշատակվել է 1903 թվականին՝ Կոմիտասի և նրա ընկեր Մանուկ Աբեգյանի «Հազար ու մի խաղ» ժողովածուում։ Տարիների ընթացքում երգը հնչել և վերաիմաստավորվել է բազմաթիվ արտիստների կողմից, կատարել են այնպիսի հայտնի անուններ, ինչպիսիք են Արմենակ Տեր-Աբրահամյանը, Տաթևիկ Սազանդարյանը և Լիլիթ Պիպոյանը, ովքեր իրենց ուրույն ոճն են տվել այս ստեղծագործությանը: Ժամանակակից կատարումները նույնպես նոր շունչ են հաղորդել երգին: Լիլիթ Ազարյանը, հավատարիմն մնալով կոմիտասյան մշակմանը, երգը ներկայացրեց  քնքուշ մեկնաբանմամբ, որն, ի դեպ, պահպանում է Հաաստանի հանրային ռադիոյո ոսկե ֆոնդում։ Տարիներ առաջ Սոնա Ռուբենյանի մինիմալիստական ​​տարբերակը՝ միայն թավջութակի ուղեկցությամբ, ժամանակակից, բայց հոգևոր պատկեր  տվեց երգին, այն հասցնելով մեր ժամանակների երիտասարդների երգացանկ: Վերջերս Տիեզերք բենդը ներկայացրեց երգը՝ պահպանելով ստեղծագործության եթերային տրամադրությունը:Լուսինե Ազարյանի, Տիեզերք խմբի անդամներ Լուսինե Գալստյանի և Էլիզա Բաղդիյանի,  երաժշտական ​​պրոդյուսեր Վահրամ Յանիկյանի հետ գնում ենք սարեր՝ երգխոսելու ավանդականն ու ժամանակակիցը միավորող երաժշտական այս գլուխգործոցի մասին։ 

80-ականներին փչեց առաջինն քամին՝ առանց ցավի սերը պոկող։ Ռուբեն Հախվերդյանի հեղինակած «Օ՜, քամի, քամի» երգը սկսեց ճանապարհը որպես քնքուշ մեղեդի, որն ուղեկցվում էր միայն կիթառի մեղմ, մինիմալիստական նոտաներով։ Այս պարզ, բայց խորիմաստ տարբերակը ներկայացրեց շատերի սիրո և կարոտի էությունը: 1989-ին Հարութ Փամբուխչյանը նոր լիցքեր հաղորդեց երգին` ավելացնելով լրացուցիչ գործիքներ և մեղեդիներ, որոնք ավելի խորը ցույց տվեցին երգի զգացմունքային երանգները: Այս տարբերակը դարձավ 90-աականների մի մեծ սերնդի զգացմունքային վայրիվերումների արտացոլումը։ Ժամանակի քամին երգը հասցրեց նոր սերունդներին։ 2000-ականներին Էմպիրեյ ռոք խումբը երգը ներկայացրեց հզոր էներգիայով։ Նրանց կատարումը նոր շունչ հաղորդեց այս ստեղծագործությանը` ապահովելով նրա տեղը ռոքի սիրահարների սրտերում: Տարիներ անց «Հայ սուպերսթար» մրցույթի ժամանակ Աստղիկ Սաֆարյանն իր  ելույթից մեկի համար ընտրեց «Օ՜, քամի, քամի»՝ չիմանալով, որ այդ ելույթը իր վերջինն է լինելու մրցույթում, սակայն մեծ նշանակություն է ունենալու իր հետագա կարիերայում։ Երգի քամիները շարունակեցին փչել՝ զարգանալով, սակայն հավատարիմ մնալով արմատներին: Վահագ Ռաշի ամենավերջին մեկնաբանությունը վերադարձրեց երգը Հախվերդյանական սկզբնական ոճին՝ բարդային և մինիմալիստական: Երգն ունի բազում մեկնաբանություններ և գործիքավորումններ, բառերը հնարավորություն են տալիս խոսել շատերիս ներսում ապրող զգացմունքների մասին։ Ամենաքամոտ երգխոսությունը Աստղիկ Սաֆարյանի և Վահագ Ռաշի հետ է։ 

Քրիստ Մանարյանի առավոտը բացվել է դեռևս 90-ականներին, երգը հենց այս ժամանակ առաջին անգամ հայտնվեց մարդկանց նվագարկիչներում: Ի սկզբանե երգը կատարում էին Արթուր Իսպիրյանն ու Նաիրա Տեր-Կարապետյանը, սակայն արդեն 1998 թվականին այն դարձավ էլ ավելի սիրելի հասարակույթան կողմից, քանի որ հնչեց Մեր բակը 2 ֆիլմում։ Այն իր տրամադրությամբ, հնչողությամբ և բովանդակությամբ ներկայացնում էր դարաշրջանի ավարտին Հայաստանում՝ հատկապես Երևանում տիրող տրամադրության ողջ էությունը։ Տարիների ընթացքում երգը կատարվել է բազմաթիվ արտիսների կողմից, ստացել նոր ձևավորումներ, վերաիմաստավորվել է նոր և հետաքրքիր մեղեդիներով: 2019 թվականին Fairwind խումբը թարմ և ռոքային փոփոխությամբ ներկայացրեց երգը՝ արտացոլելով ժամանակի ոգին և էներգիան։ Երգին ևս մեկ յուրօրինակ մեկնաբանություն տվեց gorgeouz beats-ը, իր ժամանակակից հիփ-հոփ երանգներով՝ պահպանելով նաև դրա նոստալգիկ տրամադրւթյունը: Արթուր Իսպիրյանի, Fairwind խմբի վոկալիստ Վարդգես Հովեյանի և gorgeouz beats-ի Գոռ Ղուկասյանի հետ կերգխոսենք այս ստեղծագործություն մասին՝ բացահայտելով տասնամյակների ընթացքում դրա անցած ճանապարհը և տարբեր ժամանակներում Երևանում բացվող առավոտները։

Սերունդների շարքում մեկ սերունդ բաց ենք թողել՝ միլենիալներին, և նրանց գտնելու եմ հենց ռադիոտանը՝ մեր մանուշակագույն տաղավարում։ Իմ ռադիոյի թիմից Վեգա Անդրիասյանի, Անահիտ Բեկյանի և Լուսինե Նորեկյանի հետ գնում ենք ժամանակի մեջ ճանապարհորդելու և նրանց երգխոսելու լեզուն գտնելու։

Ամիսներ շարունակ ձեզ ներկայացնում եմ երգխոսելու տարբեր տարբերականեր, բայց երբեք չեմ պատմել իմ սիրելի երաժշտության, երաժշտական գործիքների մասին։ Հիմա երկուսն էլ կիմանաք, քանի որ երգխոսելու են իմ սիրելի գործիքի կատարողները՝ դաշնակահարները, և լսելու են իմ սիրելի ժանրը՝ ռոքը։ Ջազային դաշնակահար՝ Մեսրոպ Սարգսյանը, դասական երաժիշտ Հայկ Մելիքյանը և ժամանակակից փոփ արտիստ՝ Արթուր Մնացականյանը գնում են ռոքի աշխարհ։

Այս երգխոսության կենտրոնում կրկին խոսքն է, երգերի բառերը, հեղինակների ընտրված զգացմունքները, որոնք որսում են պահերը և կապվում ունկնդիրների հետ անձնական հույզերի մակարդակում: Արմինե Հայրապետյանը, Արտավազդ Բայաթյանն ու Մհեր Մանուկյանը երգխոսելու են ժամանակակից հեղինակային երգերի մասին։

Դուք լսե՞լ եք մեր ռադիոյի “Հին ջահելություն” փոդքաստ։ Էպիզոդներից մեկը ձայնագրելիս, երբ զրուցում էի հին ջահելների հետ, մտածեցի, որ գուցե նրանք իրականում լավ չեն հասկանաւմ մեր ժամանակների երգերը, և դա է պատճառը, որ մենք չենք գտնում միմյանց երգխոսելու լեզուն։ Նոր երգխոսություն գտնելու համար տատիկներին եմ հրավիրել մեզ մոտ։ Պերճանուշ Մկրտչյանը, Ռիմա Մովսիսյանը և Թամարա Վարդապետյանը լսել են շա՜տ ժամանակակից հիթեր։

Յուրաքանչյուր խումբ իր ստեղծած երաժշտությամբ բերում է յուրահատուկ ոճ ու մեկնաբանություն, սակայն հին հայկական երգերի մեջ ընկղմվելը նոր հարթություն է տալիս նրանց երաժշտական ​​ճանապարհորդությանը: Մեր օրերում բազում խմբեր իրենց երգացանկը ստեղծում են հենց հին երգերի վերափոխմամբ։ Այսօր նման երեք խմբերի վոկալիստների հետ եմ երգխոսելու։ Արիտոկրատ օրկեստրայի մենակատար Վահրամ Յանիկյանը, Կամի ֆրենդս խմբից Անուշիկ Հարությունյանը, Երևան փռոջեքթի վոկալիստ Ռոբերտ Եսայանը լսելու են հին հայկական դուետներ։

Երբ ծանոթացա էլեկտրոնային երաժշտությանը, հասկացա՝ ինչպես են հասարակ համակարգիչային ծրագրերը ի զորու փոխարնել մի ողջ նվագախմբի, երաժշտության մասին պատկերացումներս գլխիվայր շրջվեցին։ Մինչ այսօր ցանկացած երգ լսելիս կենտրոնանում եմ ավելի շատ գործիքների ընտրության և դրանց կատարման վրա։ Այս անգամ խոսքային տարածությունից դուրս ենք գալիս, Սոքոյի, Էլեկտրայի և Շաուի հետ գնում ենք էլեկտրոնային երգխոսության։

Հայկական էստրադային արդեն մեկ անգամ հասցրել ենք անդրադառնալ և երգխոսել ավագ սերնդի ներկայացուցիչների հետ։ Այս անգամ մեր ականջակալներում կրկին հայակական մեղեդիներն են, սակայն երգխոսելու են երիտասարդ սերնդի ներկայացուցիչները։ Վիգեն Հովսեփյանի, Դայանա Ամիխանյանի և Ռոբերտ Քոլոյանի հետ գնում ենք 90-ականներ` լսելու այդ ժամանակների հիթերը։